Ξεχασμένη στα νότια της Κρήτης και λουσμένη στο δυνατό ήλιο του Λιβυκού πελάγους, η Γαύδος αποτελεί ταυτόχρονα το νοτιότερο σημείο της ελληνικής επικράτειας αλλά και της Ευρώπης.
Αραξοβόλι πειρατών τους περασμένους αιώνες και τόπος εξορίας στην νεότερη ιστορία, σήμερα, αρχές του 21ου αιώνα, με 50-60 μόνιμους κάτοικους, συνεχίζει την πορεία της…όμορφη, μοναχική και σπάνια!
Το 1996, το ακριτικό νησί αναδείχθηκε μέσω των ΜΜΕ όταν σε μια άσκηση του ΝΑΤΟ, η Γαύδος υπήρξε εστία αμφισβήτησης, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας…. Μια ιστορία που φαίνεται να αποτελεί πάγια πολιτική της γείτονος η οποία αυτό το διάστημα κλιμακώνει τις προκλήσεις της στο Αιγαίο σε μια ακόμη ακριτική περιοχή, αυτή την φορά στην περιοχή του Φαρμακονησίου – Αγαθονησίου.
«Σήμερα μπορεί να μην φοβόμαστε πλέον τον κίνδυνο μιας Τουρκικής αμφισβήτησης όμως με τις ενέργειες που επαναλαμβάνουν οι Τούρκοι σε ένα άλλο ακριτικό νησί το Αγαθονήσι, στεναχωριόμαστε και προβληματιζόμαστε με αυτές τις εξελίξεις. Γιατί ο κόσμος δεν πρέπει να ξεχνά ότι όσοι ζουν σε ακριτικά νησιά, ουσιαστικά είναι οι φύλακες των νησιών αυτών» αναφέρει ο πρόεδρος της κοινότητας Γαύδου κ. Στρατής Λαμπάκης.
Όπως λέει ο ίδιος, οι λιγοστοί κάτοικοι της Γαύδου που δεν είναι περισσότεροι από 55, αντιμετωπίζουν αρκετά προβλήματα με κυριότερα τη συγκοινωνία, ειδικά τον χειμώνα όταν επικρατούν κακές καιρικές συνθήκες, την ηλεκτροδότηση σε περιοχές όπως το Σαρακήνικο, την έλλειψη φραγμάτων καθώς οι βροχοπτώσεις είναι ελάχιστες αλλά και την έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού.
«Οι τουριστικές υπηρεσίες στο νησί είναι στοιχειώδεις και είναι ανάγκη να δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές προκειμένου να μένουν οι νέοι άνθρωποι στο νησί. Το περασμένο καλοκαίρι μας είχε επισκεφθεί ο τότε Υπουργός Μεταφορών κ. Κωστής Χατζηδάκης εγκαινιάζοντας ένα ευρυζωνικό δίκτυο για δωρεάν ίντερνετ. Χρειάζονται όμως να γίνουν πολλά ακόμη. Δεν πρέπει να μας ξεχνούν, όσους ζούμε σε ακριτικά νησιά» επεσήμανε ο ίδιος.
Γαύδος
Με έκταση μόλις 74 τετρ. χλμ η Γαύδος υπάγεται στο νομό Χανίων και στην Περιφέρεια Κρήτης έχοντας πληθυσμό 98 κατοίκων σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Επί της ουσίας, λιγότερο από 50 άνθρωποι ζουν στο νησί. Η κοντινότερη κρητική κωμόπολη στη Γαύδο είναι τα Σφακιά. Το νησί βρίσκεται 26 ναυτικά μίλια (48 χιλιόμετρα) νότια της Χώρας Σφακίων. Η ηλεκτροδότηση γίνεται με αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας, Η βασική τουριστική υποδομή του νησιού συγκεντρώνεται στο Σαρακήνικο, στον οικισμό Καστρί, την πρωτεύουσα του νησιού. Οι τουριστικές υπηρεσίες στο νησί είναι στοιχειώδεις, παρόλα αυτά το καλοκαίρι, το σύνολο των ανθρώπων στο νησί μπορεί να ξεπεράσει και τους 3.500, οι περισσότεροι των οποίων είναι κατασκηνωτές. Το λιμάνι που δέχεται τα πλοία είναι ο Καραβές ενώ οι οικισμοί του νησιού είναι πέντε συνολικά και το νοτιότερο κατοικημένο χωριό, ονομάζεται Βατσιανά, με συνολικό πληθυσμό 23 κατοίκων.
Η ιστορία του νησιού
Τα αρχαιολογικά ευρήματα και οι ιστορικές αναφορές, πιστοποιούν ότι το νησί αποτελούσε ενδιάμεσο σταθμό για το θαλάσσιο εμπόριο μεταξύ των Κρητικών πόλεων και της Αιγύπτου. Κατά τον Όμηρο, ήταν το νησί της Καλυψώς, η Ογυγία, όπου ναυάγησε ο Οδυσσέας. Εδώ ναυάγησε και ο Απόστολος Παύλος, όπως και οι 99 Πατέρες, σύμφωνα με την Χριστιανική παράδοση.
Πολλά αρχαιολογικά ευρήματα έχουν έρθει στο φως, με σημαντικότερο ένα ακέφαλο γυναικείο άγαλμα του 2ου μ.Χ. αιώνα, που βρέθηκε το 1865 και μεταφέρθηκε στο Βρετανικό Μουσείο. Το νησί γνώρισε τη μεγαλύτερη άνθηση κατά τους βυζαντινούς χρόνους, όταν ήταν ένα από τα ορμητήρια του φοβερού πειρατή Μπαρμπαρόσα.
Η άγρια ομορφιά της Γαύδου
Το οικοσύστημα του νησιού είναι πραγματικά μοναδικό! Η άγρια χλωρίδα, οι κέδροι, τα πεύκα και τα κυπαρίσσια, σε συνδυασμό με τις υπέροχες παραλίες του νησιού και την ηρεμία που κυλάνε οι μέρες, έχουν δημιουργήσει ένα "επίγειο παράδεισο" που ελκύει φυσιολάτρες από όλο τον κόσμο.
Γεμάτη πεύκα και κέδρους που φτάνουν ως τη θάλασσα, με το πανέμορφο ακρωτήρι της Τρυπητής, στο νοτιότερο σημείο της Ευρώπης, και την μοναδική θέα στο Λυβικό πέλαγος, τη μεγάλη παραλία με άμμο του Aη-Γιάννη στο Λαυρακά, τις παραλίες του Κόρφου, του Ποταμού, του Σαρακήνικου αποτελεί ιδανικό προορισμό γοητεύοντας πάντα τον επισκέπτη. Κάθε στιγμή στη Γαύδο είναι μια ευκαιρία για επιστροφή στη φύση και ξεκούραση ή για αποδράση και εξερεύνηση με πεζοπορίες όπως μια επίσκεψη στα ερείπια του φάρου στην Άμπελο, κατασκευασμένος το 1880 και από τους μεγαλύτερους της εποχής του στην Μεσόγειο. Η Γαύδος είναι ικανή να "ταξιδέψει" τον επισκέπτη σε άλλες εποχές. Στην πανέμορφη παραλία στο ακρωτήριο Τρυπητή υπάρχει μια γιγάντια καρέκλα που έχει στηθεί εκεί και σηματοδοτεί το νοτιότερο άκρο της Ευρώπης! Τακτικά δρομολόγια όλο το χρόνο, συνδέουν την Παλαιόχωρα με το ακριτικό αυτό νησί, δίνοντας τη δυνατότητα στον επισκέπτη να γνωρίσει και μία άλλη…Ευρώπη!
Η Πολιτική
Η αστικοποίηση που έλαβε χώρα τη δεκαετία του ’60 στην υπόλοιπη Ελλάδα, είχε ήδη αρχίσει από τη δεκαετία του ’50 στη Γαύδο. Σε αυτή την περίοδο, οι νησιώτες αντάλλαξαν τη γη τους στη Γαύδο με πρώην τουρκική γη στην Κρήτη, η οποία είχε γίνει διαθέσιμη για ανταλλαγή από το κράτος. Κατά την εποίκησή τους στην Κρήτη, ίδρυσαν μια νέα κοινότητα, τα Γαυδιώτικα.
Το 2001, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος εγκαινίασε στη Γαύδο, ένα τηλεπεριθαλπτικό κέντρο, αφού μέχρι τότε το νησί δεν είχε καμία ιατρική κάλυψη. Η προσπάθεια αυτή όμως δεν λειτούργησε, καθώς η υποδομή του νησιού δεν επέτρεπε επαρκή παροχή ηλεκτρισμού για την πλήρη λειτουργία του κέντρου. Για το σκοπό της εγκαινίασης, μεταφέρθηκαν ηλεκτρικές γεννήτριες, οι οποίες στη συνέχεια απομακρύνθηκαν. Σήμερα στη Γαύδο υπάρχουν πέντε οικισμοί που φιλοξενούν τους 50 περίπου μόνιμους κατοίκους, τους ακρίτες της Ευρώπης.
