Το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Mελετών "Eλευθέριος K. Bενιζέλος" με έδρα τη οικία του Ελευθερίου Βενιζέλου στη Χαλέπα αποτελεί έναν φάρο που φωτίζει τις πτυχές του σημαντικού έργου ,της πολιτικής και της προσωπικότητας του μακρόπνοου Οραματιστή ο οποίος υπήρξε μια από τις κορυφαίες πολιτικές φυσιογνωμίες του 20ου αιώνα.
Σήμερα εννέα χρόνια μετά την ίδρυση του τον Σεπτέμβριο του 2000 είναι ένα ίδρυμα πανελλήνιας και διεθνούς εμβέλειας, κέντρο μελέτης του έργου και της εποχής του Ελευθερίου Βενιζέλου μέσα από τις δραστηριότητες του οποίου αποτυπώνονται σε αδρές γραμμές οι πρωτοβουλίες, οι διπλωματικές κινήσεις, η πολιτική δράση του μεγάλου πολιτικού όπου σε μια εποχή κινητικότητας στα εθνικά ζητήματα και των συνθηκών που πλαισιώνουν της εξελίξεις της εποχής μας, αποκτούν ξεχωριστή σημασία και ενδιαφέρον.
Σύμφωνα με τον Γενικό Διευθυντή του Ιδρύματος "Eλευθέριος K. Bενιζέλος" κ. Νίκο Παπαδάκη μετά τον θάνατο του Ελευθέριου Βενιζέλου υπήρξαν διάφορες προσωπικότητες όπως ο Κωνσταντίνος Τσάτσος που έθεσαν την αναγκαιότητα της δημιουργίας ενός ιδρύματος ή ενός μουσείου που θα είχε τον ρόλο του Ιδρύματος. Λίγα χρόνια αργότερα η ιδέα του πρώην Μητροπολίτη Κισσάμου και Σελίνου Ειρηναίου και ισόβιου προέδρου του Ιδρύματος έφερε ξανά στην επιφάνεια το θέμα και έθεσε τα θεμέλια για την δημιουργία του. Έτσι πριν από δέκα χρόνια το ίδρυμα Αγία Σοφία προώθησε την ιδέα του Ειρηναίου και σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς προχώρησε στην σύσταση του Ιδρύματος. Έπειτα από δημόσιες ενημερωτικές εκδηλώσεις και συναντήσεις με κορυφαίους φορείς της χώρας στις 26 Mαρτίου του 2000 υπογράφηκε το συμβολαιογραφικό έγγραφο σύστασης του Ιδρύματος. Οι ιδρυτικές διαδικασίες ολοκληρώθηκαν στις 21 Σεπτεμβρίου του 2000 με νόμο, με τον οποίο η Bουλή των Eλλήνων, κύρωσε τον οργανισμό του Ιδρύματος.
Κύριος σκοπός του Ιδρύματος είναι η χάραξη μιας εθνικής στρατηγικής συστηματικής έρευνας και μελέτης της εποχής, του έργου και της ζωής του Eλευθερίου Bενιζέλου.
Επίσης βασικός στόχος του Ιδρύματος είναι η λειτουργία, σε εθνικό επίπεδο, ενός δυναμικού ευρωπαϊκού ερευνητικού και εκπαιδευτικού κέντρου το οποίο θα αποτελεί έναν κεντρικό θεσμό συντονισμού της έρευνας και μελέτης του έργου, της εποχής και της ζωής του μεγάλου πολιτικού και της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας χωρίς ιδεολογικές δεσμεύσεις και αγκυλώσεις, χωρίς τοπικούς περιορισμούς.
Μέγαρο «Μητροπολίτης Ειρηναίος Γαλανάκης»
Οι διοικητικές και επιστημονικές του υπηρεσίες του Ιδρύματος στεγάζονται από τον Δεκέμβριο του 2005 στο Μέγαρο «Μητροπολίτης Ειρηναίος Γαλανάκης», απέναντι από την οικία Βενιζέλου. Το κτίριο αγοράστηκε με χορηγία της Βουλής το οποίο έθεσε υπό την αιγίδα της και έγινε η ίδια ιδρυτικό μέλος του ενώ αποκαταστάθηκε με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Με την εγκατάσταση των διοικητικών και επιστημονικών υπηρεσιών και την απόκτηση τεχνολογικού εξοπλισμού ιδιαίτερα υψηλών προδιαγραφών με δωρεά του Ιδρύματος «Σταύρος Σ. Νιάρχος» εγκαινιάστηκε μία νέα εποχή που οδηγεί το Ίδρυμα ένα βήμα πιο κοντά στους στόχους του.
Μουσείο «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος»
‘Ένας από τους μείζονος σημασίας στόχους του Ιδρύματος είναι η αποκατάσταση και μετατροπή της οικίας του Ελευθέριου Βενιζέλου στην Χαλέπα σε σύγχρονο Μουσείο, προκειμένου να εκσυγχρονιστεί σύμφωνα με τα ελληνικά και διεθνή πρότυπα. Μετά τις εργασίες αποκατάστασης και βάσει μουσειολογικής μελέτης, η οικία Βενιζέλου θα είναι ένα σύγχρονο Μουσείο, το οποίο θα λειτουργεί με μουσειακές τεχνολογίες και σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό, ενώ θα προβλέπεται η μελλοντική διασύνδεσή του και με άλλα μουσειακά συγκροτήματα της χώρας και του εξωτερικού.
Το πατρικό σπίτι του Ελευθερίου Βενιζέλου στη Χαλέπα Χανίων αποτέλεσε τη στέγη της ζωής του επί τριάντα και πλέον χρόνια, από το 1880 μέχρι το 1910 και αργότερα κατά διαστήματα από το 1927 μέχρι το 1935. Η οικία αγοράστηκε το 2002 από το Υπουργείο Οικονομικών και εν συνεχεία παραχωρήθηκε στο Ίδρυμα. Από το ξεκίνημά του το Ίδρυμα επιδίωξε το σπίτι να είναι ανοικτό στο κοινό και στα σχολεία, ως χώρος ιστορικής μνήμης του Ελευθερίου Βενιζέλου και της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η εικόνα του σπιτιού παραμένει όπως ήταν την εποχή που κατοικούσε ο μεγάλος πολιτικός, ενώ διασώζονται πολλά από τα έπιπλα και ορισμένα από τα μικροαντικείμενα της εποχής εκείνης, με ιδιαίτερη ιστορική και μουσειακή αξία, τα οποία δίνουν πλήρη εικόνα της σχέσης του Βενιζέλου με το σπίτι της Χαλέπας.
Όπως επεσήμανε ο κ Παπαδάκης η αποκατάσταση της οικίας αφορά κυρίως τα προβλήματα στατικότητας που υπάρχουν και γι΄αυτό έχει αποφασισθεί να ενταχθεί στο Δ’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης . Όταν τελειώσει η αποκατάσταση του, η οικία του Ελευθερίου Βενιζέλου θα πάρει μια σύγχρονη μορφή χωρίς να αλλάξει η χωροταξία του σπιτιού. Η μελέτη αποκατάστασης και η αρχική φάση της μουσειολογικής μελέτης έχουν ολοκληρωθεί. Οι μελέτες εκπονήθηκαν από το Τεχνικό Επιμελητήριο-Τμήμα Δυτικής Κρήτης.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ομάδας των μελετητών ο προϋπολογισμός του έργου θα ανέλθει στο ποσό των 1.700.000 ευρώ περίπου.
Η Βουλή των Ελλήνων, υπό την αιγίδα της οποίας τελεί το Ίδρυμα, αποφάσισε να συμβάλει στην αποκατάσταση της οικίας και να καλύψει το 1/3 των δαπανών της. Κατόπιν τούτου, το Ίδρυμα έχει ξεκινήσει, υπό την αιγίδα της Προέδρου της Βουλής κ. Άννας Μπενάκη-Ψαρούδα, μία πανελλήνια και διεθνή εκστρατεία για τη συγκέντρωση του υπόλοιπου ποσού που απαιτείται για την ολοκλήρωση του έργου. Στα πλαίσια αυτά θα πραγματοποιηθούν εκδηλώσεις υπό την αιγίδα της Βουλής, με σκοπό την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και την προσέλκυση χορηγών, οι οποίοι θα ήθελαν να τιμήσουν το Ίδρυμα με τη χορηγία τους, συμβάλλοντας στην πραγματοποίηση αυτού του τόσο σημαντικού έργου. Την ίδια ώρα οι επισκέψεις στο σπίτι του Ελευθέριου Βενιζέλου είναι εντυπωσιακές με μεγάλο αριθμό επισκεπτών από όλη την Κρήτη, την υπόλοιπη Ελλάδα και το εξωτερικό.
Συνέδρια – Ημερίδες – Εκδηλώσεις – Εκδόσεις – Εκπαίδευση
Κορυφαία επιλογή του Ιδρύματος είναι η συνεργασία με Πανεπιστήμια, Μουσεία, Ιδρύματα και άλλους πολιτιστικούς φορείς της χώρας και του εξωτερικού. Έχουν μέχρι σήμερα οργανωθεί οκτώ συνέδρια και αρκετές επιστημονικές ημερίδες με συμμετοχή εκατοντάδων πανεπιστημιακών και ερευνητών.
Αρκετές επετειακές και νέες εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν μέσα στο 2009 ενώ για φέτος έχουν προγραμματιστεί και οι παρουσιάσεις των αξιόλογων εκδόσεων του Ιδρύματος. Οι εκδόσεις του Ιδρύματος αποτελούν ένα πολύτιμο υλικό το οποίο αναφέρεται στην ιστορική περίοδο που έζησε ο Ελ. Βενιζέλος κι είναι προϊόν σκληρής και μακροχρόνιας διαδικασίας.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίδεται στον τομέα της εκπαίδευσης με την πραγματοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ειδικών εκδηλώσεων, την παραγωγή εκδόσεων και οπτικοακουστικού υλικού, καθώς επίσης και διαγωνισμούς στο χώρο της Α΄βαθμιας, Β΄ βαθμιας και Γ΄βαθμιας εκπαίδευσης.
Όπως ανέφερε ο Διευθυντής του Ιδρύματος για πρώτη φορά φέτος θα εφαρμοστούν από το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», στην οικία του Ελευθερίου Βενιζέλου στη Χαλέπα, οργανωμένα μουσείο-παιδαγωγικά προγράμματα για τους μαθητές των νηπιαγωγείων και των Δημοτικών Σχολείων. Οι μικροί μαθητές ως «δόκιμοι» ιστορικοί μέσα από κατάλληλα οργανωμένες εκπαιδευτικές δραστηριότητες και ανάλογο εποπτικό υλικό συλλέγουν στοιχεία που οδηγούν σε υποθέσεις και συμπεράσματα με την προσωπικότητα και το έργο του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Εθνικού Ιδρύματος «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» αναπτύσσουν τις ικανότητες των παιδιών, την έμφυτη χαρά και περιέργειά τους ενώ συμμετοχή στα προγράμματα είναι ΔΩΡΕΑΝ.
«Η απήχηση των προγραμμάτων είναι πολύ μεγάλη και οι επισκέψεις καθημερινές. Στόχος μας είναι αυτά τα προγράμματα να συμπεριλάβουν σχολεία όχι μόνο από το νομό Χανίων αλλά και από την υπόλοιπη Κρήτη» σημείωσε ο κ. Παπαδάκης.
Βιβλιοθήκη – Αρχείο – Ερευνητικές δραστηριότητες
Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του το Ίδρυμα έχει εκπληρώσει σε ικανοποιητικό βαθμό τους σκοπούς του, με τη σύσταση εξειδικευμένης βιβλιοθήκης, τη συγκρότηση αρχείου, τη συγκέντρωση, διάσωση και αξιοποίηση φωτογραφικού, οπτικοακουστικού, κινηματογραφικού και μουσειακού υλικού .
Η βιβλιοθήκη συγκροτείται από αγορές και δωρεές και ήδη αριθμεί πάνω από 5.000 τίτλους. Περιλαμβάνει βιβλία, σειρές επισήμων δημοσιευμάτων και σειρές περιοδικών ενώ έχει ξεκινήσει η διαδικασία για την πλήρη αυτοματοποίηση της βιβλιοθήκης.
Βασικό σκοπό του Ιδρύματος αποτελεί η συγκρότηση του αρχείου του, που αποσκοπεί στην έρευνα της εποχής και του έργου του μεγάλου πολιτικού .
Οι αρχειακές συλλογές, που σχετίζονται με τη ζωή και τη δράση του Ελευθερίου Βενιζέλου ανήκουν στις κατηγορίες των αρχείων εξ’ αντιγράφων και των πρωτότυπων αρχείων, των οποίων η συλλογή εμπλουτίζεται συνεχώς. Το υλικό αυτό έχει ενταχθεί στο Ε.Π. «Κοινωνία της Πληροφορίας» και με δύο προγράμματα έχει ολοκληρωθεί η ψηφιοποίηση και τεκμηρίωση του συνόλου του αρχειακού υλικού του Ιδρύματος, του Μουσείου Μπενάκη και του Ε.Λ.Ι.Α. με σκοπό την πλήρη προβολή της ψηφιακής εικόνας του Ελευθερίου Βενιζέλου και της ιστορίας του 19ου και 20ου αιώνα. Απομένει η ανάρτηση τους στο site του Ιδρύματος. Η ιστοσελίδα (http://www.venizelos-foundation.gr) αποτελεί την μεγάλη πύλη του Ιδρύματος στο σύγχρονο κόσμο. Μέσω αυτής οι «επισκέπτες» έχουν τη δυνατότητα να ενημερώνονται τόσο για την οργάνωση και τον τρόπο λειτουργίας του Ιδρύματος όσο και για τις δραστηριότητές του.
Τέλος ιδιαίτερα πλούσιο είναι το εικαστικό υλικό του Ιδρύματος το οποίο αποτελείται από σπάνιες φωτογραφίες, cartes-postales, slides, χάρτες και λιθογραφίες, αλλά και αρνητικά φωτογραφιών. Σημαντική είναι η συλλογή του Ιδρύματος και σε σειρές εφημερίδων ελληνικών ή ξένων της περιόδου 1866-1936 καθώς και κρητικών μεταξύ των οποίων η εφημερίδα «Κήρυξ», η οποία εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1901, από τονΜεγάλο πολιτικό.
