Ο Πάτροκλος Σταύρου, υφυπουργός του αρχιεπισκόπου Μακαρίου και των τριών επόμενων προέδρων της Κύπρου (Κυπριανού, Βασιλείου και Κληρίδη), επίτιμος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής, δεν μπορεί να μιλήσει για την Ελένη Καζαντζάκη, χωρίς να συγκινηθεί.
Μία σπάνια σχέση στοργής και τρυφερότητας -πιο κοντά στη λογοτεχνία παρά στην πραγματικότητα- που αργότερα απέκτησε και «θεσμική οντότητα», όπως έλεγε εκείνη με την υιοθεσία.
Μέλος της οικογένείας του, ουσιαστικά, για εκείνον από τον πρώτο καιρό της γνωριμίας τους, η Ελένη Καζαντζάκη έγινε θετή μητέρα τού κατά 30 χρόνια νεώτερου Πάτροκλου Σταύρου, το 1982 και όταν εκείνη «έφυγε» το 2004, πλήρης ημερών (σσ. 101 ετών), εκείνος μάθαινε ότι ήταν και ο αποκλειστικός κληρονόμος της μοναδικής περιουσίας της, των πνευματικών δικαιωμάτων του Νίκου Καζαντζάκη.
Ωστόσο, η τύχη αυτή τον έφερε αντιμέτωπο με τις εγγονές της αδελφής του συγγραφέα, που διεκδίκησαν τα πνευματικά δικαιώματα και εξήντλησαν όλα τα δικαστικά μέσα, αλλά και την υπομονή και την αντοχή του -όπως λέει ο ίδιος- σ΄έναν 7χρονο αγώνα με προσφυγές, λασπολογία, συκοφαντίες και ύβρεις, μέχρι την οριστική δικαίωση του πρόσφατα από τον Άρειο Πάγο.
-Άλλαξε τη ζωή σας η σχέση με την Ελένη Καζαντζάκη…
«Απόλυτα, απόλυτα! Ήταν μία άγια γυναίκα, δικαιοκρίτης, έντιμη και καθαρή, με καρδιά μικρού παιδιού, που αλάλαζε από χαρά για τις καλωσύνες», απαντά με τη χαρακτηριστική κυπριακή του προφορά.
Η γνωριμία τους, όπως σε όλες τις δυνατές σχέσεις, συνδέεται με δύσκολους καιρούς. Ξεκινάει με την πρώτη και τελευταία επίσκεψη του Νίκου Καζαντζάκη στην Κύπρο το 1926, στην οποία αναφερόταν συνεχώς και με πάθος στα γραπτά του. Την Κύπρο και την Κρήτη τις ονόμαζε «ηρωϊκές αυτάδελφες». Ήταν τότε μαζί του και η Ελένη, με την οποία συζούσε αμέσως μετά τον χωρισμό του από την ποιήτρια Γαλάτεια, κόρη του λόγιου εκδότη Στυλιανού Αλεξίου.
