Σοκαριστική ήταν η εικόνα που αντικρίσαμε στο γνωστό μνημείο που βρίσκεται στην πλατεία Τάλως στο παλιό λιμάνι Χανίων, γνωστό ως χέρι.
Άγνωστη θέλοντας να προσθέσουν την δικιά τους πινελιά βεβήλωσαν το μνημείο προσθέτοντας ένα μπάφο στο χέρι και μια μελιτζάνα για δακτυλίδι!
Το πιο συγκλονιστικό της υπόθεσης ότι σε λίγες μέρες έχουμε την μαύρη επέτειο που το πλοίου ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ ναυάγησε παρασύροντας στο θάνατο πάνω από 240 άτομα.
Επειδή το μνημείο έχει δεχτεί άπειρες φορές βεβήλωση με graffiti να θυμίσουμε σε νεότερους ότι κατασκευάστηκε το Σεπτέμβριο του 1990 από την γλύπτρια Αντωνία Παπατζανάκη, στη μνήμη των θυμάτων του ναυαγίου του Ε/Γ-Ο/Γ πλοίου ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ.
Το επιβατηγό – οχηματαγωγό (Ε/Γ-Ο/Γ) Ηράκλειον ήταν πλοίο (φέρυ-μπωτ κλειστού τύπου) που εκτελούσε την ακτοπλοϊκή συγκοινωνία Πειραιά – Χανιά και Πειραιά – Ηράκλειο (Κρήτη) την περίοδο 1965 – 1966, η κατάληξη του οποίου συνδέθηκε με τις μεγαλύτερες ναυτικές τραγωδίες στην Ελλάδα.
Το μοιραίο ταξίδι
Το βράδυ στις 7 Δεκεμβρίου 1966 και ενώ οι καιρικές συνθήκες ήταν πολύ άσχημες, με τους ανέμους 9 μποφόρ, απέπλευσε στις 8.00μμ από τη Σούδα της Κρήτης για Πειραιά, με πιθανή καθυστέρηση 2 ωρών για να παραλάβει τη νταλίκα του θανάτου, όπως αργότερα χαρακτηρίσθηκε. (Τότε δεν είχε ακόμη καθιερωθεί η απαγόρευση απόπλου ανάλογα με την κλίμακα μπoφόρ, ίσχυε η κατ’ επιλογή του Πλοιάρχου, όπως συνεχίζει να ισχύει σήμερα για εμπορικά πλοία και ιστιοφόρα). Πλοίαρχος του πλοίου ήταν ο Εμμανουήλ Βερνίκος, με πλήρωμα 73 άντρες και 171 επιβάτες.
Ενώ έπλεε στη θαλάσσια περιοχή της Φαλκονέρας, στο Μυρτώο Πέλαγος, μέσα σε υψηλό κυματισμό με συνεχείς διατοιχισμούς (πλευρικές ταλαντώσεις, “μποτζαρίσματα”), το τελευταίο όχημα, φορτηγό ψυγείο 5 τόνων με φορτίο πορτοκάλια, που φορτώθηκε κάθετα προς το διάμηκες επίπεδο συμμετρίας του πλοίου, είτε γιατί δεν είχε εχμαθεί ασφαλώς λόγω βιασύνης απόπλου μετά την καθυστέρηση είτε γιατί η έχμασή του ήταν χαλαρή, άρχισε να κινείται και να προσκρούει στους πλευρικούς καταπέλτες, ο ένας εκ των οποίων, είτε γιατί δεν είχε ασφαλισθεί με τους πείρους είτε γιατί αυτό είχε γίνει πλημμελώς, πιθανώς για τους ίδιους παραπάνω λόγους, άνοιξε. Κατά μαρτυρίες, ο καταπέλτης άνοιξε σταδιακά από τις παλινδρομικές προσκρούσεις του φορτηγού-ψυγείου, γεγονός που επιβεβαιώνει τις ανωτέρω υποθέσεις ότι δεν είχε ασφαλισθεί σταθερά με τους 6 πείρους που διέθετε. Από τον πλευρικό καταπέλτη που υποχώρησε κι άνοιξε, το φορτηγό ψυγείο έπεσε στη θάλασσα η οποία και κατέκλυσε στη συνέχεια όλο το χώρο των οχημάτων. Οι άνεμοι στη θαλάσσια περιοχή την ώρα του ναυαγίου υπολογίστηκαν σε 10, τουλάχιστον, μποφόρ.
Μετά την πτώση του φορτηγού ψυγείου στη θάλασσα, το πλοίο ήλθε πάλι στη θέση του και επέπλεε στην επιφάνεια της θάλασσας με μόνο τις ηλεκτρογεννήτριες ασφαλείας σε ενέργεια για περίπου 15-20 λεπτά και κατόπιν, λόγω της μεγάλης πλέον ελεύθερης επιφάνειας υδάτων που είχαν κατακλύσει το γκαράζ, το πλοίο άρχισε να παίρνει πολύ μεγάλες κλίσεις, που στο τέλος οδήγησαν στη βύθισή του. Το πλοίο βυθίστηκε πρώτα με την πλώρη (κατά μαρτυρία ναυαγού).
Στις 01:59 από το πλοίο εξέπεμπε σήμα «ΧΑΝΟΜΕΝ ΔΕΞΙΑΝ ΠΟΡΤΑΝ ΓΚΑΡΑΖ///ΘΕΣΙΣ ΠΛΟΙΟΥ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΣ//» ενώ παράλληλα η κλίση αυξανόταν με επιταχυνόμενο ρυθμό και το πλοίο ανέκοπτε την ταχύτητά του.
Στις 02:05 εκπέμπεται ξανά σήμα S.O.S. και μόλις στις 02:07, περίπου μισή ώρα δηλαδή μετά την απώλεια του καταπέλτη, σήμανε συναγερμός τη στιγμή που το πλοίο σύμφωνα με τις μαρτυρίες βρισκόταν σε κλίση άνω των 30ο δεξιά, η οποία συνεχώς αυξανόταν. Από τη στιγμή αυτή και μετά, η ταχύτητα ανατροπής του πλοίου ήταν τόσο μεγάλη που καθιστούσε σχεδόν κάθε προσπάθεια σωτηρίας μάταιη.
Το τελευταίο σήμα «ΒΥΘΙΖΟΜΑΙ» από τον ασύρματο εκπέμπεται στις 02:12. Δύο φορές επαναλήφθηκε το σήμα κινδύνου που έφτασε στον παράκτιο σταθμό της Βάρης και ακολούθησε σιγή. Τρία λεπτά αργότερα το πλοίο είχε ανατραπεί.
Στις 02.06 το πρωί της 8ης Δεκεμβρίου 1966 ημέρα Πέμπτη εξέπεμψε το μήνυμα:
SOS, από Ηράκλειον, στίγμα μας 36° 52′ B., 24° 08 A., Βυθιζόμεθα
Ο αριθμός των θυμάτων του Ναυαγίου
Επώνυμες πηγές ανεβάζουν τον αριθμό των θυμάτων σε 247 ή 273 ή 277 (ίσως και πλέον).
Σε άρθρο της εφημερίδας “Ρεθεμνιώτικα Νέα” αναφέρεται: “Μόλις στις 15 Δεκεμβρίου του 1975 ανακοινώθηκε ο ακριβής αριθμός των θυμάτων του ναυαγίου: 247 νεκροί”… “Tο πλοίο του Τυπάλδου «Ηράκλειον», ταξιδεύοντας με σφοδρή θαλασσοταραχή, βυθίστηκε ανοικτά της Φαλκονέρας, παρασύροντας στο θάνατο 247 επιβάτες. Από την παγωμένη θάλασσα ανασύρθηκαν (ζωντανά) μόνο 47 άτομα, κάτω από απερίγραπτες συνθήκες”. O Δήμαρχος Χανίων Κρήτης σε γραπτό δημοσιευθέν μήνυμά του για την επετειακή ημέρα 8-12-2013, αναφέρει: “Σαράντα επτά χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την αποφράδα ημέρα της 8ης Δεκεμβρίου του 1966 όταν στη θαλάσσια περιοχή της Φαλκονέρας σημειώθηκε το ναυάγιο του επιβατηγού/οχηματαγωγού πλοίου “Ηράκλειον”, στο υγρό τάφο του οποίου παρασύρθηκαν 273 ψυχές”. Την 8-12-2013 επίσης στο Εθνικό Ίδρυμα Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος» στα Χανιά παρουσιάστηκε το βιβλίο του Γιώργου Τρανταλίδη με τίτλο: «Το ναυάγιο της Φαλκονέρας – Ηράκλειον». ‘Όπως υποστήριξε ο συγγραφέας, τα θύματα του « Ηράκλειον» όπως προκύπτει από δικά του στοιχεία ήταν 277 χωρίς σε αυτούς να συμπεριλαμβάνονται φυλακισμένοι και αθίγγανοι που βρισκόταν στο πλοίο. Στο βιβλίο υπάρχουν αφηγήσεις διασωθέντων, τα ονόματα των διασωθέντων και των επιβατών που έχασαν τη ζωή τους, καθώς και οι αποφάσεις των δικαστηρίων για τους υπαιτίους της ναυτικής τραγωδίας.
Οι βιβλιογραφικές και διαδικτυακές πηγές, γενικά συμφωνούν στον αριθμό όσων ναυαγών διασώθηκαν (47) και στον αριθμό των σωρών που βρέθηκαν και κηδεύτηκαν (μόλις 25 σωροί περισυνελέγησαν και κηδεύτηκαν) αναφέρουν όμως ενίοτε διαφορετικό αριθμό θυμάτων του τραγικού ναυαγίου, διαφορετικό μεταξύ τους, διαφορετικό κάποτε στο ίδιο άρθρο.
Ο πλοίαρχος Εμμανουήλ Βερνίκος, αν και ήταν ο πρώτος που έπεσε στη θάλασσα φέροντας σωσίβιο, όπως είπαν οι διασωθέντες αξιωματικοί, ποτέ δεν βρέθηκε (επιζών ή η σωρός του).
